2009-02-25 Stofpad Gedagte_07 Rustig
Waar gaan mense dood?
Dalk moet dit eintlik ‘wanneer’ wees?
Daar is hierdie vraag wat in filosofie gevra word dat “as ʼn groot boom in ʼn bos iewers omval, het dit gebeur as jy dit nie weet nie?” (geparafraseer)
Gaan iemand nog dood as jy dit nie weet nie? Gaan hulle vir jou eers dood wanneer jy dit uitvind? Gaan hulle nog dood solank iemand nog van hulle bestaan kan onthou?
Ek sou die gedagte net daar wou stop.*
Dankie dat jy gelees het.
Groete
—
*Dit is seker die kortste gedagte wat ek tot nog toe geskryf het, ek het wel gevoel dat ʼn nota onderaan die bladsy dalk net sou help om die prentjie beter in te kleur, al is dit net in skakerings van swart.
My ouma is vandag 25 Februarie 2009, tien voor nege in die oggend rustig in haar slaap dood. My selfoon het agtien minute na sewe in die oggend die swaar boodskap aangedra. Iemand het vóór dit bespeur dat sy nie meer die las van hierdie tydelike tent dra nie. Rustig. Heen.
Iewers langs die pad op die tog deur hierdie lewe gaan elkeen in ʼn stadium sy tent verlaat. Tyd verlaat. So gaan die tekens dat ons hier was ook in die stof in verteer en dit alles is okay. Want ons was hier, of dit nou op klippe staan en of die geskiedenis dit geskryf het, ons was hier. Mense om ons het ons beleef. Ons stemme gehoor, ons vorm gesien, ons warmte aangeraak.
Sonder dat ons dit altyd beplan of weet maak jy ʼn merk in die tyd om jou. Kataliseer jy rimpels met elke tree. Verander jy die wêreld of jy nou iets doen of nie. Selfs jou huiwering staal een langs jou om met ʼn besluit voort te gaan. Soms swyg ons die liefde van ʼn smeulende pit na ʼn vergete rokie.
Maar ʼn invloed sal ons hê.
Ons sit so om ʼn vuurtjie die aand na die oggend se begrafnis, dankbaar dat van die familie kon bly om bietjie te kuier. Ek was dalk stadig as kind maar het nooit gewonder hoekom my oom se van Nel was en my ouma s’n Van der Merwe nie. My ma se nooiensvan was ook Nel. Almal het my oupa ‘Oom Paai’ genoem.
En hier na my ouma se begrafnis het ek die eerste keer die vloekwoord gehoor. Stief. My ma en oom se pa, Oupa Fanie, is dood (tog weet ek dit al van kleins af). Die oupa wat ek leer ken het, was ʼn stiefpa vir hulle. Nee, niemand het mekaar aan die kraag gegryp en dít gesê nie, dit was meer in verwondering dat ons besef dat die mense wat vandag om die graf gestaan het met mekaar verbind was deur my ouma as gevolg van wie sy was.**
Een ding moet jy ook mooi verstaan, my ouma het drie mans gehad – nee, sy was nie soos die De Melker vrou nie – sy het elkeen waarlik liefgehad en elke stukkie familie wat aangetrou het haar eie gemaak asof sy hulle almal self gebaar het. Dit sit nie in enige een om so te kan maak nie.
Hertzogville. As jy hierheen bel en net naastenby klink soos die media of nuuskierig sal die persoon sommer prontuit sê: “Hier in Hertzogville gaan niks aan nie en oom Paul is nog steeds dood”. Ja, jy weet van die omie wat die tannie na sy dood in die huis aangehou het omdat sy onwrikbaar geglo het hy gaan weer opstaan. Die staat moes ingryp en onder bewaking die man gaan begrawe.
Die tannie het glo nog so nou en dan nuwe datums vir die oom se terugkeer. My ouma was nie so nie. Sy het die verlies van haar maats berou met die grootste deernis. Opgestaan, aanvaar en verder geleef. Nie minder lief gewees vir enige van hulle nie, nie meer aandag aan die een se kinders gegee as die ander nie. Maar iets in haar het genoeg lewenslus oorgehad dat sy dit nie vir haarself kon hou nie, genoeg dat sy dit nie op haar eie kon opleef nie en moes uitdeel, uitleef saam met iemand anders.
Iets in haar het nie skuldig gevoel om aan te hou leef nie, het geweet dat haar hart groot genoeg is om aan te hou liefhê en het ook geweet dat haar liefde vir haar maat nie sal sterf nie, want ek glo dit wat hulle in haar lewe in gebring het gaan nooit sterf nie. Selfs vandag na haar dood leef die bestaan van haar mans en wie sy was in ons voort.
Dit maak dat sy ook nog lewe.
Nee, ek het nie ʼn wanbegrip oor die feit dat my ouma huis toe is nie. Ek probeer haar nie aan die lewe redeneer nie, ek dink net ek besef iets wat sy uitgeleef het. Iets bevrydend. Iets wat my leer van hoe liefde werk en dat mens nie jok of jou lewensmaat verloën deur nog iemand lief te hê as hulle nie meer daar kan wees nie. Dat ek nie iemand gaan of moet vergeet om iemand anders lief te hê nie.
Ek sukkel om dit te verduidelik maar ek weet dis ʼn goeie ding as ek kyk na die invloed wat my ouma op die mense om haar het net omdat sy weer en nogsteeds kon liefhê.
Liefde is ʼn werkwoord wat aanhou gee.
Dalk het sy net die verskil tussen skuldgevoelens en ware liefde verstaan. Die leuen kon onderskei wat sommige mense glo dat daar net plek is vir een mens in jou lewe in ʼn leeftyd.*** Wat dit ook al was, my ouma het dit verstaan en dit is deel van my erfenis, ʼn voorbeeld wat in my lewe afgespeel het wat ek nie sal kan ontken nie en in dit leef my ouma voort. Of sy nog hier is of nie, of ek elke dag aan haar dink of nie my lewe is deur haar beïnvloed en mense om my leer my ouma ken al het hulle haar nooit ontmoet nie.
Mag jy in hierdie lewe te veel lewenslus hê om dit op jou eie uit te leef en mag die mense om jou nooit dieselfde wees nie. So eer ek dan vandag my ouma daar waar sy vir 86 jaar liefde uitgeleef het en in die geslagte om haar ʼn onmisbare erfenis nalaat in selfs die mense se lewens wat haar nooit ontmoet het nie.
–
** Ek weet die sin klink dom, sonder om die spoed van die skryfwerk op te frommel kom dit maar net daarop neer dat ons nie almal bloedverwant is nie, maar ‘trou’verwant.
*** Ek hoop jy kan onderskei dat ek nie hier van veelwywery praat nie.
–
Ns. Vir die van julle wat tot hier onder aan die gedagte lees, ʼn stukkie propaganda. Die erfenis wat ek hier van praat is die goeters wat ek uit vorige geslagte wil vier en onthou en aan my kinders oordra. Gaan soek die gedagte onder die titel ‘Porsie’ as jy dié konteks van erfenis wil verstaan.
ʼn Nota na die einde. Ek het eers tien voor nege op die 25ste Februarie 2009 die boodskap op my foon gelees, tot net voor dit was my ouma volgens my nog hier.
die Moukissie 